Om de energietransitie te realiseren zijn veel meer handen nodig dan we nu hebben. Kijk je naar het aantal studenten in de techniek, dan zie je al snel: dat is lang niet genoeg. Dus richten bedrijven zich op een andere groep. Mensen met werkervaring, maar in een andere sector. Zij-instromers. Op papier dé oplossing. In de praktijk haken velen binnen twee jaar weer af. Waarom lukt het zo vaak niet? En belangrijker: wat is ervoor nodig om zij-instroom wél te laten slagen?
Het probleem
Zeb Bergsma, Themahouder Meer Technici bij Mensen Maken de Transitie, dook in die vragen. Samen met partners Bouwmensen Apeldoorn en de MBO Raad deed hij onderzoek naar succesvolle zij-introomtrajecten. Het onderscheidend vermogen zat in een aanpak waarin de zij-instromer duurzaam wordt geplaatst en niet zo snel mogelijk gematcht. “Het is geen kwestie van motivatie. Zij-instromers willen wél,” zegt Zeb. “Ze willen hun ervaring inzetten, iets doen met hun handen, bijdragen aan iets groters. Maar de praktijk is weerbarstig.” Veel bedrijven hebben nog geen passend traject. Ze zijn gewend aan jonge mbo’ers, aan vaste routes. Zij-instromers vallen daar vaak buiten.
De aanpak
Bij Bouwmensen Apeldoorn ontwikkelde directeur Martien van Reen het Transitiehuis Gelderland. Een plek waar je niet alleen leert werken in de techniek, maar ook jezelf beter leert kennen. We laten mensen zelfonderzoek doen. Wie ben ik eigenlijk? Wat wil ik nu?” Veel zij-instromers kiezen niet alleen voor een nieuw vak, maar ook voor een nieuw leven. “Iedere kandidaat heeft zijn eigen motivatie. Ze willen betekenis, ze willen bijdragen. Maar ze hebben vaak geen duidelijk beroepsbeeld. Dat vraagt begeleiding, geen standaardtraject.” En dat geldt net zo goed voor de werkgever. “Je kunt niet alleen op directieniveau besluiten dat je iets met zij-instromers wil. Het moet ook kloppen op de werkvloer. Daar wordt bepaald of iemand blijft.”
De leergang
Muriel Jansen van Open View Consult zag hoe krachtig deze aanpak was, maar ook hoe moeilijk het is om die kennis te verspreiden. Daarom ontwikkelde ze samen met Transitiehuis Gelderland en de MBO raad een leergang. Deze is niet alleen gericht op de zij-instromer zelf, maar ook op de mensen die hen begeleiden. Jobcoaches, praktijkbegeleiders, opleidingscoördinatoren: iedereen die een rol speelt in de overgang naar de techniek. “Het is een leertraject dat rust brengt,” zegt Muriel. “Mensen snappen beter wat hun rol is en leren samenwerken met andere schakels in de keten.” De leergang bestaat uit zes modules, verspreid over een jaar. Van levensfasebewuste intake tot begeleiding op de werkvloer. “We zeggen niet hoe het moet. We helpen mensen om beter te kijken. Naar elkaar, naar de kandidaat en naar hun eigen werkwijze. Leren van elkaars goede voorbeelden, daar gaat het om.”
Resultaten
De resultaten zijn er. In Gelderland zijn inmiddels meer dan 400 mensen succesvol opgeleid. Mensen met allerlei achtergronden, zoals de bankmedewerker die overstapte naar de techniek. “Zijn collega’s gingen er gewoon vanuit: jij bent aangenomen, dus jij kunt dit,” vertelt Martien. “Ze hielpen hem zonder oordeel. Dat is wat je nodig hebt.” De leergang om mensen deze aanpak eigen te maken, draait nu in meerdere regio’s. Amsterdam en Noord-Holland zijn in voorbereiding. Andere sectoren, zoals zorg en ICT, tonen interesse.
Toekomst
De vraag naar technici blijft groeien. Alleen al in Gelderland zijn tot 2030 vijftienduizend nieuwe vakmensen nodig. Studenten leveren slechts een deel daarvan. De rest moet komen van mensen die nu willen overstappen. “Het is een rijdende trein,” zegt Zeb. “We hebben geen tijd te verliezen. Iedereen die wil, moet kunnen instromen. Maar dan wel goed begeleid. Met aandacht. En een netwerk dat klaarstaat.” De leergang kan hier een belangrijke rol in vervullen. Zorgen dat alle zij-instroomprojecten zich richten op duurzame plaatsing, waardoor uitval steeds minder wordt.
Want mensen maken de transitie. En die verdienen meer dan een kans. Ze verdienen een route die werkt.
Wil je hier meer over weten? Neem dan contact op met Zeb. Of bekijk het leerpunt ‘Starten met zij-instroom is voor veel werzoekenden en bedrijven complex’ en bijbehorende mijlpalen hier.
